Standard Zazaca cok önemli bi projedir, Asmêno Bêwayir gil Frankfurtdaki Zazaca Enstetüsünde bu projeye karar verdiler. Ve bunun icin onlara cok tebrik ediyorum. Ama bazi sorunlar tabi ki cözülmese, ne Zaza Birligi olur nede Dilimiz engelsiz gelise bilir.
Standard Zazaca nasil omali? Bi standard Zazaca her bölgenin en iyi anliya bilicek Zacacanin bi versiyonu olmali. Yani Kürtler yada Türkler gibi sadece bi Yörenin dili standardlasmicak, Asmêno Bêwayir ve digerlerine sükkür. Zazacadaki en orijinal laf varyantelerinle bi Standard yaratilicak. Zaten halk bi Standard Dilini sadece böyle kabul ede bilir.
Örnek: "Dil" icin sözcükler Zazacada pekdir, bu varyanteler var:
Alıntı:
zuwan, jüan, jian, jion, zan, zıwon, zon, zun, zıwan |
Baska örnek, izafede cogul yöreden yöreye farkli kurulur:
Alıntı:
welatê zazayu, welatê zazayan |
Her neyse, Standard Zazaca dedigim gibi en orijinal varyanteleri alicak.
Ama bazi yerlerde büsbüyük sorunlar vardir. Örnegin cok tartisildigi "bu, bunlar..." kelemeleri. Bunun pek farkli varyanteleri var, örnek:
Alıntı:
Kuzey lehcesi: bu = no, na Merkez lehcesi: bu = ıni / eni, ına / ena |
Örnegin, Türkcedeki "ekmek"deki "e"yi cikardalim, "k(ı)mek" lafi ortaya cikar, bunu bi Türkce konusan anliya bilmir mi? Hayir. Ama örnegin, "namlı" lafinin önüne bi "e" ekliyelim, "enamlı" olur, bunu herkes anliya bilir yinede (bazilari biraz zorluk ceker tabi, ama bu zorluk "ekmek" örnegindekiyle kiyaslanamaz).
Yani, durumun ciddiliyi ortadadir. Bu varyanteler standard olmali, zaten bunlar en orjinallaridir, Asmêno Bêwayir zaten Wikipediyada tafsiye sundu :
Alıntı:
casus rectus: eno, ena; enê obliquus: eney, enaye, eninan |
Baska tartisilicak noktalar da vardir, örnegin "burda" lafi: ita. Bu ama heryerde "ita" degildir, bazi yerlerde "tıya" kulaniliyor, simdi sizce bunlar "ita"yi anliya bilir mi? Hayir. Ozaman "itıya" varyentesi alinmali Standarda. Bi Standard dili birlestirmelidir, birlesme mümkünse.
Bi konu da yazilmayan ama seslenin "y" harfleri, örnek:
Alıntı:
namey ae. şımaê |
Alıntı:
reqemê meqaleyan |
Ekleme: Kuzey lehcesinde "y"ler hemde yutuluyor, örnek:
Alıntı:
dersim welatê mao. ez dersim rawa. |
Alıntı:
dersim welatê mayo. ez dersim raya. |
Alıntı:
benim = eza, ezo, ezan, ezu sensin: tıya, tıyi, tıyê |
Alıntı:
se kena? merdena mına. |
Alıntı:
se keni. merdena mıni. |
"ez"e gelince, burda ben "u" icinim, cünkü "a" ve "o" ekleri zaten baska zamirler icin reservedir, ve kac sefer müziklerde hep "ez" birakiliyor ve sadece ek kulaniliyor, normal hayattada. Örnek:
Alıntı:
soru: se kena? cevap: rında / rındo |
Alıntı:
rındu |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder